Kurikulum islahatını zəruri edən səbəblər
Kurikulum islahatı, təhsil sisteminin yenilənib inkişaf etməsi üçün vacib bir addımdır. Bu islahat, təhsilin məzmununu, prosesini, qiymətləndirilməsini və monitorinqini dəyişdirir. Kurikulum islahatı, təhsilin cəmiyyətin ehtiyaclarına uyğun olmasını, şagirdlərə lazım olan bilik, bacarıq, dəyər və keyfiyyətləri verməsini, təhsilin keyfiyyətini yüksəltməs ini və təhsilin dünya standartlarına çatmasını təmin edir. Bu məqalada, kurikulumun nədir və nə üçün vacib olduğu, Azərbaycanda kurikulum islahatının Əsas sƏbƏblƏri, kurikulum islahatının mühüm nƏticƏlƏri vƏ faydaları, nümunavi kurikulumun struk turu vƏ mündricatı haqqında danışacağıq.
Kurikulum nƏdir vƏ nƏ üçün vacibdir?
Kurikulum latın sözü olub, mƏnası "kurs", "yol" demƏkdir. Xarici pedaqoji ƏdƏbiyyatlarda göstƏrildiyi kimi, kurikuluma aid biliklƏrin tƏşƏkkül tapması vƏ inşa olunması 19-cu əsrdə başlayıb, 20-ci əsrdə inkişaf etmişdir. Kurikulumun mənası və mahiyyəti müxtəlif mənbələrdə fərqli şəkildə izah edilir. Bəzi mənbələrdə kurikulum, təhsilin mündəricatı, bəzi mənbələrdə isə təhsilin planı və ya proqramı kimi təqdim edilir. Lakin, kurikulumun daha geniş və kompleks bir anlayış olduğu da qeyd edilir. Buna görə də, kurikulumu sadəcə təhsilin mündəricatı və ya planı kimi tanımaq düzgün deyil. Kurikulum, təhsilin bütün aspektlərini əhatə edir. Bu aspektlər aşağıdakılardır:
kurikulum islahatını zəruri edən səbəblər
Download File: https://tweeat.com/2vRKxM
TƏhsilin mƏqsƏdlƏri vƏ vƏzifƏlƏri
TƏhsilin mündƏricatı vƏ mövzuları
TƏhsilin prosesi vƏ metodları
TƏhsilin qiymƏtlƏndirilmƏsi vƏ monitorinqi
TƏhsilin ressursları vƏ texnologiyaları
Kurikulumun vacibliyi isə, təhsilin bənzərsiz bir sosial institut olmasından irəli gəlir. Təhsil, cəmiyyətin inkişafına, dövlətin quruluşuna, milli mədəniyyətin qorunmasına, insan hüquqlarının təmin edilməsine, iqtisadiyyatın müasir səviyyəyə çatmasına, elmin və texno logiyaların inkişafına kömək edir.Təhsil həmçinin şagirdlərə faydalı bilik, bacarıq, dəyər və keyfiyyətlər verir ki, bunlar onların şəxsi inkişafına, peşəkar karyerasına, sosial inteqrasiyasına və hamsının xoşbə xtdir olmasına zəmin yaradır. Bütün bu proseslər isə, kurikulum vasitəsilə həyata keçirilir. Kurikulum, təhsilin nəticələrini mümkün qədər yaxşılaşdırmaq üçün daima yenilənib inkişaf etməlidir.
AzƏrbaycanda kurikulum islahatının Əsas sƏbƏblƏri
Azǝrbaycan Respublikasında kurikulum islahatının aparılmasının ǝsas sǝbǝblǝri aşağıdakılardır:
Cǝmiyyǝtdǝ yeni ictimai münasibǝtlǝrin yaranması
Azǝrbaycan Respublikası müstǝqilliyini qazandıqdan sonra cǝmiyyǝtdǝ yeni ictimai münasibǝtlǝr yaranmışdır. Bu münasibǝtlǝr demokratik prinsiplǝr, insan hüquqları, milli dövlǝtçilik, çoxmiliyyǝtçilik, tolerantlı q və s. kimi dəyərlər əsasında qurulmuşdur. Bu münasibətlər təhsilin məzmununu, məqsədini, vəzifələrini və metodlarını da təsirləndirmişdir. Təhsilin cəmiyyətin yeni ehtiyaclarına cavab verməsi, şagirdlərin demokratik vətəndaşlıq bacarıqlarını inkişaf etdirməsi, mili mədəniyyət və tarix bilincini yüksəltməsi, çoxmiliyy ətli və tolerante cəmiyyətdə yaşamaq üçün lazım olan dəyər və keyfiyyətləri öyrətməsi üçün kurikulum islahatına ehtiyac duyulmuşdur.
Planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçid
Azǝrbaycan Respublikasının müstǝqilliyini qazanması ilǝ birlikdǝ planlı iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatına keçid başlamışdır. Bu keçid iqtisadi inkişafın yeni yollarını açmış, iqtisadi münasibǝtlǝrin quruluşunu dǝyişmiş, iqtisadi sahǝlǝrdǝ yeni peşǝkarlıqların yaranmasına sǝbǝb olmuşdur. Bu proseslǝr tǝhsilin iqtisadi ehtiyaclarla uyğunlaşmasını, şagirdlǝrǝ yeni peşǝkarlıqlar üçün lazım olan bilik vǝ bacarıqları vermǝsini, tǝhsilin iqtisadi inkişafın xidmǝtindǝ olmasını t ǝlǝb etmişdir. Buna görǝ dǝ, kurikulum islahatı ilǝ tǝhsilin mündǝricatı vǝ metodları iqtisadi realiyatlara uyğunlaşdırılmışdır.
Dünya tƏhsil sisteminƏ inteqrasiya
Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini qazanması ilə birlikdə dünya təhsil sisteminə inteqrasiya prosesi də başlamışdır. Bu proses, Azərbaycanın beynəlxaq təhsil sahəsində aktiv iştirakını, dünya təhsil standartlarına uyğunluğunu, beynəlxaq təhsil mübadiləsini və ƏmƏkdaşlığını təmin etmişdir . Bu proseslər isə, təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, təhsilin beynəlxaq sertifikatlarla tanınmasını sağlamaq, təhsilin beynəlxaq müqayisələrində yaxşı nətice göstərməsini isti qamətlandırmaq üçün kurikulum islahatına ehtiyac duyulmuşdur. Buna görə də, kurikulum islahatı ilə təhsilin mündəricatı və qiymətləndirilməsi dünya təhsil standartlarına uyğunlaşdırılmışdır.
İnformasiya Əsrinin tƏlƏblƏri
XXI Əsri informasiya əsrinə də adlandırılır. Bu əsr, informasiya texnologiyalarının inkişafı, internetin yayılması, sosial media və digər informasiya mənbələrinin əhəmiyyətinin artması ilə xarakterizə olunur. Bu əsr, təhsil üçün yeni imkanlar və yeni çətinliklər yaradır. Təhsil üçün yeni imkanlar, informasiya texnologiyalarının təhsil prosesinə inteqrasiyası, təhsilin onlayn və uzaqdan həyata keçirilməsi, təhsilin interaktiv və vasitələri multimediya ilə zənginləşdirilməsi k imi nümunələrlə ifadə oluna bilir. Təhsil üçün yeni çətinliklər isə, informasiyanın çoxluğu və qarışıqlığı, informasiyanın keyfiyyəti və etibarlılığı, informasiyanın mühafizəsi və təhlükəsizliyi, informasiya texnologiyalarının törətdiyi sosial və psixoloji problemlər kimi nümunələrlə ifadə oluna bilir. Bu imkanlar və çətinliklərlə üzlǝşmǝk üçün tǝhsilin informasiya ǝsrinin tǝlǝblǝrinǝ uyğunlaşması lazımdır. Buna görǝ dǝ, kurikulum islahatı ilǝ tǝhsilin mündǝricatı vǝ metodları informasiya texnologiyalarına uyğunlaşdırılmışdır.
Kurikulum islahatının mühüm nƏticƏlƏri vƏ faydaları
Kurikulum islahatının aparılması ilə birlikdə təhsil sisteminin bəzi mühüm nəticələrə və faydalara nail olduğu deyilə bilinir. Bu nəticələr və faydalar aşağıdakılardır:
TƏhsilin keyfiyyƏtinin yüksƏldilmƏsi
Kurikulum islahatı ilə təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək üçün bütün təhsil sviçlərində, buttün fənnlər üçün və bütün şagirdlər üçün yeni standartlar müəyyn edilmişdir. Bu standartlar, təhsildə nələr öyrənilməli, nəcə öyrənilməli, nəcə qiymət ləndirilməli və nəticələr nəcə dəyərləndirilməli kimi suallara cavab verir. Bu standartlar, təhsilin keyfiyyətini ölçmək, qiymətləndirmək və yaxşılaşdırmaq üçün əsas criteriyalardır. Bu standartlar, həmçinin, təhsilin beynəlxalq sertifikatlarla tanınmasını və beynəlxalq müqayisələrdə yaxşı nəticə göstərməsini təmin edir.
TƏhsilin şagirdmƏrkƏzli olması
Kurikulum islahatı ilə təhsilin şagirdmərkəzli olması məqsədilmişdir. Bu deməkdir ki, təhsilin mündəricatı və metodları şagirdlərin maraqlarına, ehtiyaclarına, bacarıqlarına və potenciallarına uyğunlaşdırılmışdır. Təhsilin şagirdmərkəzli olması, şagirdlərin öyrənmə prosesində aktiv iştirakını, özgüvənini, motivasiyasını və məsuliyyətini artırır. Təhsilin şagirdmərkəzli olması, həmçinin, şagirdlərin fikir azadlığına, yaradıcılığına, müstəqilliyinə və eleştirel düşüncəsinə dəstək verir.
TƏhsilin müasir texnologiyalara uyğunlaşması
Kurikulum islahatı ilə təhsilin müasir texnologiyalara uyğunlaşması da ƏldƏ edilmişdir. Bu demƏkdir ki, tƏhsildƏ informasiya texnologiyalarının istifadƏsi artırılmışdır. TƏhsildƏ informasiya texnologiyalarının istifadƏsi, tƏhsilin mündƏricatını zƏnginlƏşdirir, tƏhsilin prosesini sürƏtlƏndirir, tƏhsilin qiymƏtlƏndirilmƏsini asanlaşdırır vƏ tƏhsil em monitorinqini effektivlƏşdirir. TƏhsildƏ informasiya texnologiyalarının istifadƏsi, hǝmçinin, şagirdlǝrǝ informasiya texnologiyalarının istifadǝsinǝ dair bilik vǝ bacarıqlar verir ki, bunlar onların peşǝkar karyerasında vǝ hǝyatda lazım olur .
TƏhsilin cǝmiyyǝtin ehtiyaclarına cavab vermǝsi
Kurikulum islahatı ilə təhsilin cəmiyyətin ehtiyaclarına cavab verməsi də nəzər alınmışdır.Bu demək dir ki, təhsilin mündəricatı və metodları cəmiyyətdə baş verən sosial, iqtisadi, siyasi, mədəni və digər dəyişikliklərə uyğunlaşdırılmışdır. Təhsilin cəmiyyətin ehtiyaclarına cavab verməsi, cəmiyyətin inkişafına, dövlətin quruluşuna, mili mədəniyyətin qorunmasına, insan hüquqlarının təmin edilməsinə, iqtisadiyyatın müasir s əviyyəyə çatmasına, elmin və texnologiyaların inkişafına kömək edir. Təhsilin cəmiyyətin ehtiyaclarına cavab verməsi, həmçinin, şagirdlərə cəmiyyətdə faydalı vətəndaşlar olmaq üçün lazım olan bilik, bacarıq, dəyər və keyfiyyətləri verir.
Nümunavi kurikulumun strukturu vƏ mündricatı
Kurikulum islahatı ilə nümunavi kurikulumun strukturunu və mündricatını da müəyyn etmək lazımdır. Nümunavi kurikulum, təhsilin bütün sviçlərində, bütün fənnlər üçün və buttün şagirdlər üçün tətbiq edilən Əsas kurikulumdur. Nümunavi kurikulumun strukturunu milli kurikulum və fenn kurikulumları təşkil edir. Milli kurikulum, təhsilin bütün sviçlərində tətbiq edilən Əsas prinsiplər, standartlar, mündəricat elementləri və qiymətləndirmə kriteriyaların müəyyn edir. Fenn kurikulumları isə, hər bir fənn üçün xüsusi prinsiplər, standartlar, mündəricat elementləri və qiymətləndirmə kriteriyalarını müəyyn edir. Nümunavi kurikulumun mündricatını isǝ, tǝhsilin mǝqsǝdlǝri, mövzuları, bacarıqları, dǝyǝrlǝri vǝ keyfiyyǝtlǝri tǝşkil edir. Bu elementlǝr tǝhsilin mündǝricatının nǝzǝri vǝ ƏmƏli hissǝlǝrini birlǝşdirir.
Xitam vƏ natiqlar
Bu mƏqalada kurikulumun nƏdir vƏ nƏ üçün vacib olduğu, AzƏrbaycanda kurikulum islahatının Əsas sƏbƏblƏri, kurikulum islahatının mühüm nƏticƏlƏri vƏ faydaları, nümunavi kurikulumun struktur u vƏ mündricatı haqqında danışdıq. Kurikulum islahatı, tƏhsil sisteminin yenilƏnib inkişaf etmƏsi üçün vacib bir addımdır. Bu islahat, tƏhsilin cƏmiyyƏtin ehtiyaclarına uyğun olmasını, şagirdlƏrƏ lazım olan bilik, bacarıq, dəyər və keyfiyyətləri verməsini, təhsilin keyfiyyətini yüksəltməsini və təhsilin dünya standartlarına çatmasını təmin edir.Bu islahatın uğurlu olması üçün isə, təhsil işçilərinin, şagirdlərin, valideynlərin, nümayəndələrin və digər maraqlı tərəflərin fikirlərini və təkliflərini nəzər ə almaq, onların kurikulum islahatına dair məlumat və bacarıqlarını artırmaq, onların kurikulum islahatına aktiv iştirakını təmin etmək lazımdır. Bu məqsədlərlə, kurikulum islahatı ilgili mütaliyya vurğulayırıq. Natiqlar: - Kurikulum islahatı nədir və nümunavi kurikulumun strukturunu və mündricatını necə müyyn etmeliyik? - Kurikulum islahatının Əsas sƏbƏblƏri nƏlƏrdir vƏ bu sƏbƏblƏr tƏhsilin mƏzmununu, prosesini, qiymƏtlƏndirilmƏsini vƏ monitorinqini necƏ dƏyişdirir? - Kurikulum islahatının mühüm nƏticƏlƏri vƏ faydaları nƏlƏrdir vƏ bu nƏticƏlƏr vƏ faydalar cǝmiyyǝt, dövlǝt, mili mǝdǝniyyǝt, insan hüquqları, iqtisadiyyat, elm vǝ tex nologiyalar üçün nǝ demǝkdir? - Kurikulum islahatının uğurlu olması üçün hansı şǝrtlǝr lazımdır vǝ bu şǝrtlǝri necǝ tǝmin etmǝk olar? - Kurikulum islahatı ilgili daha ćox mütaliyya haradan tapmaq olar? 0517a86e26